De toekomst van werk: competentiegericht werken en werven

Vanuit rijksoverheid

De wereld van werk verandert, het klinkt Maarten van Beek als muziek in de oren. Hij is sinds 2016 bij ING directeur HR Benelux en zegt: “De wereld van werken moet veranderen. Maar wie is samen, wie is wij? Kathinka doelde ongetwijfeld op de aanwezige HR-professionals in de zaal. Maar het moet worden aangepakt door alle betrokkenen. Van de leiding van bedrijven en organisaties tot ondernemersraden en vakbonden. En ook vanuit de rijksoverheid. Denk alleen al aan het aanpassen van bepaalde wet- en regelgeving, die in ieder geval sterk verouderd is.”

Ontslagvrije samenleving

Marjolein ten Hoonte, directeur Arbeidsmarkt en Sociale Impact bij Randstad Groep Nederland, ziet een veranderende wereld van werken helemaal voor zich. “Een ontslagvrije samenleving waar voor iedereen werk een zekerheid is”, zegt de auteur van het boek ‘Kunnen we het even over werk hebben?’, met een subtitel die gelijk is aan hoe de wereld van werken door haar wordt gezien. 

Is wat Marjolein voorstaat reëel? “Zeker! Er zijn natuurlijk wel een aantal hobbels te nemen. Met voorop de omslag naar het niet meer ontslaan door werkgevers van werknemers maar ze van werk naar werk helpen. Uitgangspunt en voorwaarde zijn dat je als werknemer en werkgever het eens moet zijn over het feit dat ontwikkeling niet functiegebonden is, maar gedurende de hele loopbaan plaatsvindt. En dat je als werknemer niet je hele werkzame leven bij een en dezelfde werkgever werkt.” 

We belonen nu het stilzitten. “Ons huidige systeem houdt in dat hoe meer jaren je ergens werkt hoe hoger je salaris is, en hoe hoger je pensioen. Het systeem staat bewegen in de weg. We zitten vast in onze industrieel verzorgde samenleving. We moeten naar een nieuw systeem dat de mens en zijn loopbaan centraal stelt”, zo geeft ze tijdens het seminar aan nadat ze is ingegaan op meerdere ontwikkelingen die ze op de arbeidsmarkt ziet, inclusief de gevolgen die dat voor werknemer en werkgever heeft. 

Denken vanuit levenswijzen

Marjolein verhaalt over technologie, globalisering, duurzaamheid en trends op het demografische vlak. “Een meisje dat nu geboren wordt heeft vijftig procent kans, als ze in een hoogopgeleid gezin geboren is, een dame van negentig te worden. Wat betekent dat voor werknemer en werkgever? Denken we genoeg na over toekomstbestendigheid? Fysieke en mentale frisheid. En moeten we bij het beantwoorden van de vragen niet gaan denken vanuit de levenswijzen?”

Maarten: “Ik ben een groot pleitbezorger voor het meebewegen van de loopbaan met de levensloop van mensen. Als je kleine kinderen hebt, dan wil je de tijd hebben om ze naar school te brengen. Op een ander moment in je leven vraagt mantelzorg voor je ouders tijd en ruimte. Ik droom over het veranderen van de wereld van werken. En dat die wereld zich continu blijft aanpassen aan de veranderende situaties. Want wat wij nu bedenken is over tien of vijftien jaar ook weer verouderd.”

Flexibel werken

Bij ING loopt onder leiding van Maarten een pilot op het vlak van flexibel werken. De tijd wordt er almaar rijper voor. “Ik merk ook bij mezelf dat ik met zaken op dit vlak anders omga dan een aantal jaren geleden. ‘Ik heb iets privé’, zo zei ik nog niet zo lang geleden tegen collega’s als ik mijn kinderen voorafgaand aan het werk naar school moest brengen. Nu praat ik daarover vrijuit”, aldus Maarten, die vervolgt met: “De tijdstippen waarop en de plek waar je werkt zijn in verandering. Daarmee moeten we als werknemer, werkgever én betrokken instanties leren omgaan. Een maand in het buitenland werken, bij je familie, mag geen punt zijn in mijn ogen. Alleen niet iedereen en alles is er klaar voor, denk bijvoorbeeld aan de Belastingdienst.”

De pilot is gestart met 300 medewerkers. Het huidige aantal is 900 en binnenkort wordt opgeschaald naar 2.500. “Bij zo’n aantal kun je niet meer terug als organisatie”, zegt Maarten van Beek met een lach tijdens zijn presentatie. Hij wil hiermee aangeven dat je soms zaken met lef moet doordrukken binnen je organisatie, anders blijft de situatie ongewijzigd. Ook zegt hij: “De verantwoordelijkheid van het verlof ligt bij de mensen zelf, maar wel met de boodschap dat het altijd in overleg met je teamgenoten moet. Het mag niet zo zijn dat je enkel meedeelt: volgende week ben ik er niet. In overleg is niks uitgesloten, ook een sabbatical niet, maar het moet wel passen.”

Heilige huisjes

Een andere pilot bij ING waarover hij vertelt tijdens het seminar gebeurt onder de noemer ‘Talent Marketplace’, en brengt in beeld welke skills met welke banen matchen. Net als Marjolein wil hij af van het traditionele functiegebouw. “Wat we tot op de dag van vandaag veelal doen is kijken vanuit een cv van iemand. Maar veel beter is te kijken naar de skills van een persoon en die koppelen aan werk. Iemand kan postbode zijn, maar daarnaast als penningmeester van de plaatselijke voetbalclub ook financiële skills hebben ontwikkeld.” En: “Het functiegebouw moet weg, daar zitten zoveel zaken aan vastgeklonken die een nieuw systeem in de weg staan. Denk aan beloning, aan bonussen en allerlei opgebouwde rechten. Wie het functiegebouw wil afschaffen schopt dan ook tegen tal van heilige huisjes.”

Maarten haalt ook herinneringen op aan zijn opa. “Mijn opa was mijnwerker en het voorbeeld van het traditionele traject: je volgde de ambachtsschool, ging werken, in zijn geval in de mijnen, en dat deed je tot aan je pensioen. Maar het leven is niet meer zo”, aldus Maarten van Beek, ook auteur van het boek HR Impact, de kracht van vakmanschap.

Essentieel voor nieuw systeem

Dat we steeds nadrukkelijker richting skills-based werken en werven (moeten) gaan, daarover spraken eerder vooraanstaande HR-professionals in onze whitepaper Futurizing HR Take the Lead. Exemplaren hiervan liggen op tafel tijdens het event. Het belang en de voordelen van skills-based werken en werven worden ook helder onderbouwd. Marjoleni onderstreept onder meer in dit kader het belang van aanpassingsvermogen, continue ontwikkeling van mensen, inclusieve samenwerking en leiderschap. “Essentieel om tot een nieuw systeem te komen dat niet meer wordt gevormd door vaste contracten.”

Kwestie van beginnen

De twee gastsprekers roepen volop vragen op bij alle HR-professionals. Waaronder: waar te beginnen met de verandering? Marjolein: “Typisch een vraag van iemand die is opgegroeid vanuit een industrieel verzorgde denkwijze. We willen alles stap voor stap doen. Maar dat moeten we nu juist loslaten. Het is gewoon een kwestie van ergens beginnen en ervaren.”

Introduceren basisloon

Interessant is ook de vraag over het wel of niet introduceren van een basisloon. Maarten kan zich daarin vinden. “En dan moet het dus volledig van de situatie afhangen of de beloning op bepaalde momenten hoger is, en in een andere fase weer naar het basisbedrag zakt. We hebben elkaar echter wijsgemaakt dat je carrière en salaris trapsgewijs in de loop van de tijd omhoog moet gaan. Dirk de Wachter, een Belgische psychiater en hoogleraar, zegt hierover: we zitten in een speedboot en alles moet meer, beter en groter. Het is en-en-en. Maar zo zit de wereld niet elkaar. Het is niet alleen maar voorspoed. Soms zit het ook tegen, denk aan de oorlog in Oekraïne en de ramp in Turkije en Syrië. Op die momenten moet er tijd voor rouw en teleurstelling zijn.”

Eindexamen en afstuderen

Zo kunnen er dus ook momenten aanbreken dat jouw baan minder relevant is, onder druk staat, of verdwijnt. Van opgebouwde rechten is in het nieuwe systeem geen sprake, wel van het klaar zijn om van baan naar baan te gaan, al dan niet bij je huidige werkgever. Op basis van je competenties en skills, die continue moeten worden ontwikkeld. “Het is een kwestie van een leven lang leren”

Zoals Maarten eerder al zei: niet alleen de werkgever en werknemer moeten daarvoor klaar zijn, ook alle betrokken instanties. Na twijfels op dit vlak bij de Belastingdienst, zet hij aan het eind van het seminar ook vraagtekens bij het huidige onderwijs. En dat zit ‘m al in de woordkeuze. “Termen als eindexamen en afstuderen klinken nu niet bepaald als een leven lang leren.” Ook snapt hij niet dat een skill als coderen, inmiddels enorm belangrijk op menig werkvloer, niet al op de basisschool wordt beetgepakt. Marjolein geeft op nuchtere wijze de verklaring: “Omdat de leraren het niet kunnen.”

Een schoolvoorbeeld van een hobbel die nog te nemen is op weg naar de veranderde wereld van werken. De borrelpraat na afloop van het seminar liet wel een overtuigend geluid horen, geïnspireerd en geprikkeld door alle woorden van Marjolein en Maarten: we gaan samen de wereld van werken veranderen, stilzitten is geen optie meer!…    

Benieuwd hoe jij impact kan maken als futureproof HR-professional?Download onze Futurizing HR paper