Hoe groot is én blijft de impact van COVID-19 op de arbeidsmarkt dit jaar? Hoe ontwikkelt de marktvraag zich en welk vakgebied kent de grootste schaarste? En wat zijn de langdurige effecten op de marktvraag als gevolg van structurele gedragsverandering? Elke maand zetten wij de actuele arbeidsmarktdata voor je op een rij. Zo blijf jij op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.
Na een sterke afname van de arbeidsmarktspanning (verhouding vraag / aanbod) in 2020 is en het minstens net zo sterke herstel begin dit jaar, is er momenteel sprake van een record krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt. Voor iedere werkzoekende tellen we momenteel circa 1,7 openstaande vacatures, waarbij dit voor hoogopgeleide professionals zelfs op 2,4 ligt. Voor veel werkzoekende een luxepositie, voor werkgevers een enorme uitdaging om personeel te vinden en te binden.
Dat de krapte zo hard zou oplopen en zelfs recordniveaus zou bereiken was nog niet zo lang geleden lastig voorstelbaar. Weliswaar werd er uitgegaan van economisch herstel in 2021 (zie bijvoorbeeld eerdere vooruitzichten van het CPB), maar dit heeft veel krachtiger doorgezet dan voorzien, met dit jaar bijna 4% economische groei. Ook bleek het lastig voor sectoren die (groten)deels gesloten waren (onder andere horeca en retail non-food) om hun personeelsbestand weer snel op te schalen. Deels doordat ex-werknemers ondertussen in andere sectoren aan de slag zijn gegaan, terwijl verreweg de meeste ondernemingen de coronacrisis hebben overleefd (mede als gevolg van het uitgebreide steunbeleid van de overheid). Daarbij trok ook een deel van het arbeidspotentieel zich terug van de arbeidsmarkt, met als gevolg de snel opgelopen schaarste aan personeel. Zo zijn meer jongeren gaan doorstuderen.
Met een zeer lage werkloosheid (3,2% in augustus) en ook voor 2022 krachtige economische groei in het vooruitzicht, ziet het er naar uit dat de arbeidsmarkt nog wel even gespannen zal blijven. Ondanks dat het er naar uitziet dat er knelpunten op de arbeidsmarkt en dan met name bij hoger opgeleiden zullen blijven, zijn de vooruitzichten met veel onzekerheid omgeven en blijft het zaak om de markt nauwgezet volgen.
Het aantal openstaande vacatures is ten opzichte van oktober 2020 met gemiddeld 33% toegenomen. Naar vakgebied zit de sterkste stijging bij de vakgebieden Marketing & Communicatie en Human Resources (HR), alhoewel over de hele linie sprake is van groei. Binnen HR valt daarbij de enorm gestegen vraag naar recruiters op, een duidelijk bewijs van de gespannen arbeidsmarkt waarin we ons momenteel begeven.
Terugkijkend naar de ontwikkeling over 2021 tot dusver zien we dat juli en augustus record maanden waren, waarin we nog nooit zoveel openstaande vacatures hebben gemeten. In september en oktober is het aantal openstaande vacatures lichtjes gedaald, onder andere bij Engineering en Finance, maar bijvoorbeeld ook in de Bouw. Echter, dit zijn allen vakgebieden met een sterk overschot aan vraag. In de praktijk betekent deze lichte afname in vraag dan ook niets of nauwelijks voor de enorme schaarste in deze vakgebieden, temeer omdat parallel het aanbod verder is gedaald met gemiddeld iets meer dan 3% werklozen in het derde kwartaal.
De sterke stijging in marktvraag is terug te zien in alle provincies, maar er tekenen zich ook verschillen af. De provincies in het noorden en oosten van het land laten momenteel een (relatief) beperkte stijging zien wanneer we de vacature volumes vergelijken met een jaar terug. Dit lijkt met name veroorzaakt doordat de marktvraag in deze regio’s al eerder leek te herstellen, waardoor er jaar-op-jaar simpelweg minder ‘ingehaald’ hoeft te worden.
De provincie Noord-Holland is een voorbeeld van een regio die het nog niet zo lang terug juist behoorlijk zwaar had met een aantal dominante sectoren die bovengemiddeld hebben geleden onder de corona beperkingen (onder andere horeca, cultuur, toerisme en luchthavens). Die situatie is ondertussen flink veranderd met alle gevolgen voor de sterke opleving in vacatures. De zuidelijke provincies profiteren ten slotte van een sterk herstel in de meer conjunctuurgevoelige vakgebieden Engineering/techniek en Supply Chain/logistiek die dominant aanwezig zijn in de regio.
Het afgelopen jaar zagen we grote verschillen in de ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures naar sector. Onderliggend speelt daarbij de conjunctuurgevoeligheid mee. Sectoren als industrie maar ook transport en logistiek hebben een heftigere reactie laten zien op economische ontwikkeling dan pakweg onderwijs of zorg. Maar ook de specifieke impact van corona-gerelateerde maatregelen is zichtbaar en vooral duidelijk zichtbaar bij horeca/cultuur/toerisme. Nu we in rustiger vaarwater lijken te komen zien we het volume aan openstaande vacatures in de meeste sectoren wat stabiliseren. Daarbij zien we het absolute volume aan vacatures als gemeld wel significant hoger liggen, met name in de profit sectoren (grootste toenames bij de industrie, handel, logistiek en horeca), maar ook bij de non-profit (met name zorg en welzijn).
Engineering kent al geruime tijd een zeer hoge arbeidsmarktspanning (schaarste). Dit betekent voor veel onderliggende beroepen dat de vraag naar personeel het aanbod (ruimschoots) overtreft, met als gevolg het zeer lastig recruitment van nieuw personeel. De afgelopen drie kwartalen ligt de schaarste min of meer op hetzelfde (hoge) niveau van bijna vier vacatures voor iedere werkzoekende. Regionaal staat de meeste vraag uit in Noord-Brabant en Zuid-Holland.
Qua branches worden de meeste Engineers gevraagd in de bouw, metaalindustrie en specialistische dienstverlening (waar ook Engineeringbureaus onder vallen), terwijl de grootste stijging in vraag te zien is binnen de industriële sectoren (onder andere metaal/machines/ automotive/basismaterialen).
Bij verschillende beroepen is sprake van een extreme toename in vraag, met voor een drietal functies zelfs een verdubbeling in het aantal openstaande vacatures:
Werk aan de winkel indien je op zoekt bent naar specialisten! Hoe maak ik mij als organisatie onderscheidend, wat heb ik te bieden werkinhoudelijk als wel op gebied van technologische innovaties. Bied ik een leuke werksfeer, ontwikkelingsmogelijkheden en carrièreperspectief?
De arbeidsmarktspanning (schaarste) is in 2021 weer snel opgelopen in Finance. Dit betekent voor veel onderliggende beroepen dat de vraag naar personeel het aanbod overtreft, met alle gevolgen voor recruitment van dien. De afgelopen kwartalen lijkt de schaarste redelijk stabiel met ca. 1,4 vacatures per werkzoekende in Q3.
Regionaal is de provincie Noord-Holland zoals ook in het tweede kwartaal de uitschieter qua openstaande marktvraag, op afstand gevolgd door respectievelijk Noord-Brabant en Zuid-Holland.
Opvallend is de ontwikkeling naar sector: de sectoren met de grootste volumes laten een stabiel of dalend aantal openstaande vacatures zien (financiële diensten en gespecialiseerde zakelijke dienstverlening) terwijl het aantal openstaande vacatures voor Finance-professionals bij de ‘kleinere’ sectoren juist stijgt (met name handel en industrie). Maar wellicht het meest in het oog springt de ontwikkeling naar functie: De vraag naar diverse type controllers is sterk gestegen, met koploper de financial- en assistent controller. Anderzijds is het aantal openstaande vacatures voor de (meer generieke) Business Analist wat gedaald, evenals de vraag naar risk analisten en assistent accountants. In vergelijking met de stijging bij de controllers is deze afname echter beperkt.
Samen met Engineering staat IT momenteel bovenaan wat betreft schaarste (verhouding vraag/aanbod) op de arbeidsmarkt, met ruim vier beschikbare vacatures voor iedere werkzoekende. De afgenomen krapte in 2020 ligt daarbij al weer ver achter ons.
Momenteel staan de meeste vacatures voor IT’ers open in de drie Randstadprovincies en Noord-Brabant, met op enige afstand de overige regio’s. Sectoraal zien we geen grote veranderingen in vraag; het vakgebied kent in 2021 dan ook een relatief stabiele (hoge) vraag.
Ondanks de relatief stabiele vraag zien we een aantal functies flink klimmen in aantallen openstaande vacatures, met grootste stijger de software engineer (+192%). Ook de vraag naar Business Consultants en Coach/trainers (onder andere Agile coach) is ten opzichte van vorig jaar sterk gestegen.
Het grootste deel van 2020 was er sprake van een ‘ruime’ arbeidsmarkt voor HR-functies, maar sinds begin 2021 neemt de krapte hier snel toe. Nu is de arbeidsmarkt behoorlijk krap voor dit vakgebied, grotendeels door de sterk gestegen vraag naar recruiters en andere HR-specialisten. In elke provincie zien we vacatures open staan, maar de bulk van de vraag is te zien in de Randstad-provincies en Noord-Brabant.
De arbeidsmarktspanning (schaarste) is in 2021 weer snel opgelopen in Legal. Dit betekent voor veel onderliggende beroepen dat de vraag naar personeel het aanbod overtreft, met alle gevolgen voor recruitment van dien. In het tweede kwartaal is de schaarste verder gestegen na een forse stijging in het eerste kwartaal van dit jaar.
Regionaal staan de meeste vacatures voor juristen open in de Randstad-provincies en Noord-Brabant. Sectoraal staan de IT-dienstverleners zelf met afstand aan kop qua marktvraag, gevolgd door specialistische zakelijke diensten (oa accountancybureaus, advocatuur en reclamewezen), de industrie, handel en financiële dienstverlening.
De vraag naar marketeers en communicatie specialisten zit behoorlijk in de lift, met regionaal veel openstaande vacatures in Noord-Holland (m.n. in- en rondom Amsterdam). Als gevolg van de toegenomen vraag is ook de arbeidsmarktspanning (verhouding vraag-aanbod) verder toegenomen, waarbij er momenteel gemiddeld sprake is van een gespannen arbeidsmarkt voor Marketing-Communicatie.
In Supply Chain & Procurement is er sprake van een flinke stijging in de marktvraag. Regionaal staan momenteel de meeste vacatures open in Noord-Brabant, Noord- en Zuid Holland en Gelderland. Als gevolg van de toegenomen vraag is ook de arbeidsmarktspanning (schaarste) verder toegenomen, waarbij er momenteel gemiddeld sprake is van een krappe tot zeer krappe arbeidsmarkt voor het vakgebied. Voor een enkele functie is zelfs sprake van meer dan een verdubbeling in de vraag naar deze specialisten.
Koplopers in deze stijging zijn deze functies:
Dit wordt waarschijnlijk gestimuleerd door de groei in e-commerce, het weer aantrekken van de retailsector en investeringen vanuit de overheid. Ook hier een forse uitdaging voor opdrachtgevers in het werven en binden van personeel.
Met Yacht Insights on Professionals (YIP) helpen we je om in een krappe en snel veranderende arbeidsmarkt succes te realiseren. Meer weten? Neem dan contact met mij op.
Jan Putting
Business Development Manager
