Wat zijn de laatste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt? Hoe ontwikkelt de marktvraag zich en welk vakgebied kent de grootste schaarste? Waar komen vraag en aanbod meer in balans? Elke maand zetten wij de actuele arbeidsmarktdata voor je op een rij en duiden wij de trends. Zo blijf jij op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.
Krapte is nog steeds het sleutelwoord bij een analyse van de actuele arbeidsmarktdata. De ‘kraptemeter’ van Yacht heeft nog nooit eerder zó extreem uitgeslagen – een gegeven dat wordt bevestigd door cijfers van UWV en CBS.
De data over augustus/september laten zien dat de onbalans op de arbeidsmarkt nog steeds aanhoudt. De statistieken laten zien dat veel – één op de drie – bedrijven grote uitdagingen ondervinden van deze situatie. Zij ervaren feitelijk problemen bij het leveren van producten en diensten door een gebrek aan personeel. In sommige branches zijn de problemen extra nijpend.
Er zijn indicaties dat veel werkgevers hun HR-functie lijken te versterken om de problemen het hoofd te bieden. Er is een sterke gegroeide vraag naar HR-medewerkers, op verschillende niveaus. Recruiters zijn gewenst, maar meer nog zijn HR Managers en HR Business Partners zeer gevraagd; het aantal openstaande vacatures in het afgelopen jaar verdubbelde. Er is een duidelijke focus op het HR-vakgebied, een indicatie dat werkgevers de problemen rond de factor arbeid heel serieus nemen. Daarbij doen ze er goed aan om niet alleen aandacht te geven aan het werven, maar ook aan behouden en ontwikkelen van de medewerkers in een post-corona periode waarin velen toe lijken aan een baanswitch. Belangrijk om te weten voor opdachtgevers: de grote vraag naar HR-professionals zal naar verwachting de rest van dit jaar voortduren.
Direct: tot verhoging van werkdruk. Indirect: vermoedelijk leiden zij (mede) tot een extreem hoog ziekteverzuim (6,3%, ongekend volgens het CBS, ruim hoger van 4,5 pre-corona). Daarnaast is het verzuimcijfer volgens experts mede hoog door een ‘corona-effect’, zowel door actuele besmettingen als door long-covid, waarbij mensen langdurig ziek zijn. Ook lijkt onder werkenden de drempel om bij onbestemde klachten ziek te melden lager te zijn geworden: is iemand niet geheel fit, dan is er een neiging om het zekere voor het onzekere te nemen en ziek te melden. Een hoestje? Beter thuis blijven, zo hebben we tijdens de pandemie geleerd.
In één sector zien we nog een buitengewoon hoog verzuim van wel 10% de zorg. Op elke tien werkdagen wordt er één niet ingevuld, een ongekend cijfer.
Er is bij de online geplaatste vacatures een verschuiving zichtbaar: er wordt vaker om ‘minimaal hbo’ gevraagd. De vraag naar ‘minimaal wo’ is stabiel op een hoog niveau, enigszins afgetopt. Dat is vermoedelijk geen toeval, hier lijkt sprake van een tactische stap onder werkgevers om de vijver waaruit gevist wordt iets groter te maken. Dat werkgevers lagere eisen stellen, zagen we eerder ook al gebeuren op mbo- versus hbo-niveau bij vacatures voor functies met klantcontact. Ruimere eisen geven meer kans het vinden van kandidaten die mogelijk (op termijn, door interne praktijkopleiding) geschikt zijn.
Een andere wijziging in de tactiek is het competentiegericht werven, als alternatief voor harde opleidingseisen. Steeds meer werkgevers staan er voor open om op alternatieve profielen en achtergronden te werven en zo posities bezet te krijgen – zonodig met enige aanvullende scholing en/of training. In de IT gaat dat zelfs zo ver dat kandidaten met weinig IT-achtergrond of -ervaring wordt omgeschoold of opgeleid tot developer en andere functies.
Belangrijk voor opdrachtgevers in de IT: developers zijn zeer gewild, met name back-end developers. Daarbij gaat het om kandidaten met een specifieke .net of java achtergrond, maar in de afgelopen twaalf maanden met name ook om full-stack developers: ontwikkelaars met een breed onderlegde skillset. Ook zijn er veel openstaande vacatures voor IT-consultants, met name op het gebied van security. Niet zo vreemd, gezien de grote aandacht die cybercrime dit jaar krijgt. Bij andere vacatures, zoals die van UX designer, komen vraag en aanbod steeds meer in balans. UX design is populair onder jonge kandidaten en het aanbod groeit.
Functies in marketing & sales zijn een uitschieter, met opvallend veel vraag naar business development managers en product managers, die zich bezighouden met het ontwikkelen en in de markt zetten van producten en diensten. Dat komt naast de toch al stevige vraag naar online marketeers. In finance blijft de vraag naar business controllers onverminderd groot. De grootste onbalans tussen vraag en aanbod op hbo-niveau is zichtbaar bij engineers (zoals elektrotechnici, werktuigbouwkundigen), waar de verhouding tussen vacatures en direct beschikbare kandidaten soms meer dan 10 op 1 is.
In het onderwijs is daar inderdaad sprake van, zij het dat dit in augustus/september een normaal seizoenseffect is. Waar de vraag doorgaans in mei enorm oploopt en er veel vacatures zijn – schoolleiders willen hun team compleet maken – treedt in september de relatieve rust in bij de start van het nieuwe schooljaar.
n elk geval niet zo veel als opdrachtgevers graag zouden zien. Het lijkt onlogisch, maar de werkloosheid is in de afgelopen twee maanden gestegen. Vermoedelijk meldt een deel zich – met de stijgende kosten en inflatie – min of meer noodgedwongen als werkzoekend aan. Maar een veel grotere groep meldt zich als ‘werkloos’ doordat zij zich onder deze schaarste meer kansrijk achten. Tegelijk is de vacature-indicator van het CBS is minder positief: werkgevers denken dat het aantal vacatures dat zij verwachten minder sterk zal stijgen. Een lichte afkoeling van de arbeidsmarkt wordt dan ook voorzien.
Zo komen twee zaken samen: nog nooit is het consumentenvertrouwen zo laag geweest. En tegelijk was de krapte op de arbeidsmarkt niet eerder zo nijpend. Ook heeft van alle mensen die zouden kunnen werken nog nooit zo’n groot deel daadwerkelijk deelgenomen aan het arbeidsproces. Intussen voorziet het CPB een afkoeling van de economie – met pessimisme onder consumenten. Duidelijk is dat de ontwikkeling van de arbeidsmarkt weinig reden tot pessimisme geeft, met een raming van 3,9% voor 2023 – tegen 3,4% vandaag.
Met Yacht Insights on Professionals (YIP) helpen we je om in een krappe en snel veranderende arbeidsmarkt succes te realiseren. Meer weten? Neem dan contact met mij op.
Ruud Olijve
Business Development Manager Engineering en Supply Chain Management & Procurement