Wat zijn de laatste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt? Hoe ontwikkelt de marktvraag zich en welk vakgebied kent de grootste schaarste? Waar komen vraag en aanbod meer in balans? Elke maand zetten wij de actuele arbeidsmarktdata voor je op een rij en duiden wij de trends. Zo blijf jij op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.
In de eerste maanden van 2023 blijft het onveranderd spannend op de arbeidsmarkt van met name hoger opgeleiden. Het aantal uitstaande vacatures is onverminderd hoog en alleen bij specifieke beroepsgroepen (met name bij MarCom-specialisten) loopt de spanning in de markt wat terug. Ondanks indicaties dat de werkloosheid licht zou kunnen oplopen, is één conclusie gerechtvaardigd: de grote krapte van 2022 zet zich voort in 2023. Waar soortgelijke krapte in vroeger tijden een conjuncturele achtergrond had – door economische voorspoed en steile groeicurves – hebben we hier te maken met een structurele zaak. Door allerlei stevige maatschappelijke dossiers, zoals de energietransitie, stikstofkwestie en de grondstofschaarste heeft Nederland op de korte en langere termijn behoefte aan professionals op verschillende terreinen. Daarnaast doet ook de vergrijzing zich nadrukkelijk gelden.
Het zijn dossiers en behoeften die niet van de ene op de andere dag verdwijnen en daarmee blijft ook de krapte overeind. Grosso modo gaat het bij de schaarste steeds om dezelfde beroepsgroepen, denk aan engineers en HR-professionals die al lange tijd de krapte-ranglijsten aanvoeren. Er is elke maand wel iets te plussen en te minnen bij verschillende groepen, maar de onderstroom blijft voorlopig gelijk.
Als we in april 2023 de balans opmaken, dan is duidelijk dat ondernemers zich goed realiseren hoezeer de schaarste de ontwikkeling van hun organisatie schaadt. ‘Een tekort aan arbeidskrachten’ wordt in de Conjunctuur Enquête van het CBS al langer het meest genoemd als ondernemers de vraag krijgen wat de factoren zijn die de groei en ontwikkeling van hun organisatie belemmert. Momenteel geeft 35% (dus meer dan 1 op de 3 ondernemers) aan dat zij door dit tekort niet de volumes kunnen produceren en leveren die ze willen.
Pas op grote afstand komen andere knelpunten in deze enquête naar voren, zoals ‘een tekort aan productiemiddelen’ (1%) en ‘onvoldoende vraag’ (11%). Ondernemers en hun HR-managers zullen eraan moeten wennen dat de arbeidsmarkt fundamenteel anders functioneert dan voorheen. Conjuncturele krapte, met pieken en dalen, lijkt plaats te hebben gemaakt voor structurele krapte.
Waar zijn de zwakste plekken van de arbeidsmarkt, waar is de knelling het meest voelbaar? Dat blijven toch IT, onderwijs en zorg en zeker ook engineering, waar een structureel aan instroom bestaat. De onbalans in deze deelmarkten is genoegzaam bekend, er zijn talloze rapporten aan gewijd. De BV Nederland komt structureel talent tekort om tal van uitdagingen zoals energietransitie, stikstof en vergrijzing op te pakken.
Een koers varen in roerige tijden
Als we iets meer inzoomen op de vakgebieden, dan ontstaat het volgende beeld.
Bij Legal en Finance is het aantal vacatures in de afgelopen maanden verder toegenomen. Met name in het juridisch domein – zeker bij juristen bestuursrecht – is dat het geval. De krapte bestaat al een paar jaar en lijkt verband te houden met de toenemende juridisering van onze samenleving. Wet- en regelgeving in ruimtelijke ordening moet worden nageleefd; zo komt er in het stikstofdossier heel veel op organisaties af en juristen bestuursrecht spelen een rol in het in goede banen leiden van de naleving van de regels.
De groei van de krapte bij Finance is iets minder uitgesproken, maar bij de risk analisten juist heel scherp, zoals die al vanaf de pandemie zichtbaar was. Het is een beroepsgroep die organisaties ondersteunt bij het varen van een koers in roerige tijden – althans dat lijkt de verklaring. Overigens zijn ook credit en project controllers op dit moment zeer gewild.
Bij Supply Chain valt de extreme vraag naar adviseurs aanbestedingen en contractmanagers op. Ook Inkopers zijn al kwartalen achtereen zeer in trek. Een deel van de grote vraag naar deze professionals hangt samen met de volatiliteit, de beperkte verkrijgbaarheid en prijzen van grondstoffen. Daarnaast steken veel organisaties energie in hun algemene kostenplaatje, hun contracten en aanbestedingen en daar spelen deze functionarissen uiteraard een rol in.
De stevige vraag naar HR adviseurs blijft ook nog steeds bestaan. De focus op personeel, zowel in het aantrekken, het personeelsmanagement en het behoud van medewerkers: het heeft een hoge prioriteit in veel organisaties. Daarbij is het opvallend dat de vraag naar recruiters met 10% terugliep, naar een niveau dat nog altijd uitzonderlijk is.
Interessant: de compensation & benefit medewerker is aan een opmars bezig. In de strijd om talent en met name in de retentie is de ontwikkeling van arbeidsvoorwaarden een belangrijk aandachtspunt. Daarnaast kunnen we ons voorstellen dat het recordaantal afgesloten cao’s in Nederland, met daaruit volgende aanpassingen in salarissen en benefits, leidt tot een flinke berg werk voor specifiek deze professionals. De vraag naar deze professionals neemt dan ook toe.
In Engineering valt de grote en aanhoudende vraag op naar werkvoorbereiders. Al jaren zien we hier tienduizenden openstaande vacatures en het vraagstuk wordt eerder groter dan kleiner. Extra populair zijn daarnaast de maintenance engineers en de mechanical engineers, waar de toch al grote vraag verder opliep.
Blijft het dan overal spannend? Nee. Bijzonder is de terugloop bij marketing- en communicatiespecialisten, waar 15% minder openstaande vacatures zijn dan in dezelfde periode in 2022. Een lichte afkoeling die over de hele breedte van het vakgebied zichtbaar is, van online marketeers tot communicatie-adviseurs: het loopt allemaal iets terug. Disclaimer: er is nog steeds behoorlijk wat vraag naar deze professionals.
Ook iets teruglopend zijn de vacatures in IT, waar 2% minder vraag is ten opzichte van een jaar geleden. De vraag naar functioneel beheerders, technisch applicatiebeheerders en support en security Professionals zit stevig in de lift. De vraag naar UX Engineers en service delivery managers liep wat terug. De sterkste stijging in dit segment is zichtbaar bij werkplekbeheerders, waar het aantal openstaande vacatures in een jaar tijd verdubbelde van 100 naar 200.
Zoals gezegd: een deel van de schaarste is structureel, mede door langetermijn ontwikkelingen. De werkzoekende zit in de ‘driver’s seat’, waarbij met name de behoefte aan een goede werk-privébalans veel aandacht krijgt. Wat bij dit alles niet helpt, is het hoge verzuim. De verzuimcijfers, de hoogste in 23 jaar, zorgen voor incomplete teams en voor extra werkdruk op de werkplek. Een werkplek waar, zoals ook deze notitie weer laat zien, heel wat stoelen voor langere tijd onbezet zullen blijven.
Wil jij ook futureproof woorden in een krappe arbeidsmarkt?Check onze HR-trends