Wat zijn de laatste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt? Hoe ontwikkelt de marktvraag zich en welk vakgebied kent de grootste schaarste? Waar komen vraag en aanbod meer in balans? Elke maand zetten wij de actuele arbeidsmarktdata voor je op een rij en duiden wij de trends. Zo blijf jij op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.
Een belangrijk gegeven bij de beoordeling van de arbeidsmarkt aan het eind van zomer 2023: de economie van Nederland verkeert officieel in een recessie. Door een krimp van de economie met 0,3 procent ten opzichte van het eerste kwartaal is het een ‘milde’ recessie, die overigens weinig verandert aan de ‘big picture’. Aan de schaarste op de arbeidsmarkt is weinig veranderd, wel zien we interessante ontwikkelingen in deelmarkten.
Volgens het CBS stonden er in Q2 in Nederland 427.000 vacatures open, dat zijn er volgens de officiële cijfers 10.000 minder dan in het voorgaande kwartaal. In onze recente data over juli en augustus zien we echter (weer) een toename in het aantal online vacatures, en in alle gevallen blijft het volume aan openstaande vacatures ongekend groot. Opvallende conclusie: zelfs in een recessie blijft de arbeidsmarkt zeer krap, een situatie die in de afgelopen decennia zich niet eerder voordeed.
Het CPB signaleert in haar update ook dat de werkloosheid dit jaar iets lager uitkomt, waar eerder nog een lichte stijging was voorzien. Vooruitblikkend naar 2024 en verder naar 2027 zit die stijging er volgens het CPB door magere economische groei wel in, met name onder laag- en middelbaar opgeleiden. Bij de verwachte werkloosheid van circa 5 procent (royaal minder dan de werkloosheid van 10 procent in crisisperioden) ziet het ernaar uit dat hbo- en wo-opgeleiden weinig van de oplopende werkloosheid te vrezen hebben. De prognoses voor hun kansen op de arbeidsmarkt blijven vooralsnog relatief rooskleurig.
Voor het eerst sinds lange tijd is er een eind gekomen aan de groei van het aantal zzp’ers in Nederland. Er is in sommige markten – creatieve, taalkundige en dienstverlenende beroepen – een afname zichtbaar van rond 15 procent. De verklaring moet mogelijk gezocht worden in de eerder genoemde economische krimp. Nu de arbeidspositie iets minder sterk lijkt en het R-woord rondzingt, kijken veel werknemers vanuit de relatief veilige loondienstsituatie de kat nog even uit de boom, zo lijkt het. Het is voor hen wachten op tijden met iets meer economische zekerheid. Ook kan het zijn dat er een normalisering komt na de enorme groei die we sinds 2021 hebben gezien in het zzp’erschap; wellicht is de afvlakking in de groei een indicatie dat het plafond of optimum is bereikt.
Overigens: bij technische en commerciële beroepen maken werknemers in loondienst nog wel relatief vaak de overstap naar een bestaan als zelfstandige.
Een zelfde trend – zoeken naar zekerheid – is zichtbaar bij baanwisselaars. Het aantal werkenden dat een andere baan vond, nam in het afgelopen kwartaal af van 4,6 naar 4,2 procent. Met name onder middelbaar en hoger opgeleiden is de drive om een andere baan te zoeken duidelijk afgenomen. Reden, naar alle waarschijnlijkheid: een deel van de werkenden wil even aanzien hoe de recessie en de ‘mindere tijden’ zich verder ontwikkelen.
In de afgelopen periode zette een eerder gesignaleerde trend door: marketingcommunicatie is al diverse kwartalen achtereen een krimpend vakgebied. Met name de vraag naar online en digital marketeers loopt gestaag terug, met 20 procent ten opzichte van vorig jaar. Uitzondering op de trend: de groothandel, daar zijn relatief veel vacatures voor marketeers. Communicatiefuncties lijken meer gewild dan marketinggerelateerde functies. Met name naar communicatiemanagers en woordvoerders is meer vraag ten opzichte van vorig jaar.
Bij de top 5 van de vacatures in IT zien we een bekend beeld: developers zijn nog steeds gewild, zij het licht afnemend. De vraag naar technische engineers en technische applicatiebeheers groeit. Een duidelijke trend die al jaren zichtbaar is: back-end specialisten zijn in toenemende mate gewild, met name op het gebied van infrastructuur, security, applicaties, cloud, data science en zeker ook AI.
Interessant om te zien bij de skills: de bekende harde skills zoals Java, html en sql worden in vergelijking met vorig jaar minder vaak genoemd. Er is een duidelijke shift te zien naar soft skills, zoals ‘verantwoordelijkheid’ en ‘communicatieve vaardigheden’. De IT’ers moeten in een complexe en volatiele omgeving meer dan ooit samen met de ‘business’ en met andere experts samenwerken aan oplossingen en intussen meer dan ooit aan stakeholder management doen. Belangrijk om vast te stellen: deze opwaardering van ‘soft skills’ is onderdeel van een grotere trend die al langer zichtbaar is. Professionals kunnen niet blijven hangen in hun eigen ‘silo’ en communiceren, afstemmen en samenwerken wordt steeds belangrijker.
Dit blijft een bijzonder vakgebied, waarin record na record wordt gebroken. Twee maanden geleden steeg de vraag in de top 5 van engineering functies al met gemiddeld 30 procent. Op dit moment groeit de vraag nog met 20 procent. De top-presteerder van dit moment is de werkvoorbereider – deze professionals hebben de jobs op dit moment voor het uitzoeken. Er staan voor werkvoorbereiders nu 7831 vacatures open.
De financials zijn nog altijd vrij gewild, zij het niet in dezelfde mate als IT’ers en engineers. De vraag naar assistant-accountants, business & financial controllers is ten opzichte van vorig jaar flink toegenomen. Business analisten en financial accountants zijn daarentegen iets minder in trek. Interessant om vast te stellen is dat grote schaarste zich met name in en rond Amsterdam voordoet. Nog een ontwikkeling, maar dan bij de ‘skills’: werkgevers vragen in toenemende mate naar ‘verantwoordelijkheid’.
In het vakgebied van supply chain management en procurement zijn er voor de top-5 van vacatures nog steeds veel te weinig kandidaten, al loopt de vraag naar bijvoorbeeld productieplanners, supply chain managers, teamleiders warehouse etc. wel terug. Het ziet er naar uit dat de supply chain de effecten van de teruglopende economie voelt en dat zich dat doorvertaalt in een lager aantal vacatures. Eén regio is de grote uitzondering: in en rond Gorinchem lijkt zich het epicentrum van de supply chain te bevinden, het aantal vacatures heeft daar een ongekend piekniveau bereikt, met een schaarstecijfer van 8,2 ten opzichte van 3,0 als gemiddelde in Nederland.
Belangrijkste skills, af te leiden uit de vacatureteksten: opnieuw ‘verantwoordelijkheid’ aangevuld met ‘beheersing van de Engelse en Nederlandse taal’.
Wil jij ook futureproof worden in een krappe arbeidsmarkt?Check onze HR-trends