Onze heetgebakerde aarde met haar bewegende platen
“We beginnen met het definiëren van “het juiste debat”. Gezien de impact die de handhaving heeft op de continuïteit van de dienstverlening van opdrachtgevers, laait de vraag op of de overgang op handhaving wel de juiste richting is. Zo berichtten diverse media dat Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) schijnzelfstandigen wenste te blijven inzetten. Zij achtten het herstel van de gedupeerde ouders als prioriteit. Diverse zorginstanties, waaronder de kinderopvang, hebben cliëntenstops aangekondigd en doorgevoerd. Maar de echte discussie wordt niet gevoerd; waarom kiest de werkende voor een zzp opdracht boven een contract in loondienst? Wat maakt dat de opdrachtgevers niet in staat zijn om de zzp’er aan zich te binden als werknemer?”
“De druk op de arbeidsmarkt is niet nieuw. De schaarste neemt al toe sinds 2016. Toevalligerwijs het moment waarop ook de Wet DBA werd geïntroduceerd. Na de corona-pandemie nam deze schaarste nog eens ‘extra’ toe in 2021. Uitgerekend binnen de zorgsector, de sector waar in die periode een groot beroep op werd gedaan, vertaalt die toegenomen schaarste zich in een toename van zzp’ers. Zo steeg in 2022 het aantal zelfstandigen in de zorg- en welzijnssector met 22.000 ten opzichte van het voorgaande jaar, naar ca. 12% van het totaal aantal werkenden in de zorg. We kunnen stellen dat de toenemende arbeidsmarktschaarste een directe impact heeft (gehad) op de groei van het aantal zzp'ers in Nederland.”
“Interessant is dan om te achterhalen wat de achterliggende reden is en hoe deze zaken zich tot elkaar verhouden. Een veelgehoorde reden is de hogere verdiensten, maar is dat wel de belangrijkste overweging om zzp’er te worden? Op basis van de ZEA enquête (TNO/CBS) is in 2023 gevraagd wat de reden was om als zzp'er te starten. Hierbij valt als eerste op dat het overgrote deel overstapt vanuit loondienst naar zzp-schap. Waarbij de belangrijkste drijfveer om over te stappen vrijheid is. Vrijheid wordt geconcretiseerd als:
- zelf bepalen wanneer en hoeveel te werken;
- werk-privé beter combineren;
- niet (alleen) voor één baas willen werken.
Gevolgd door autonomie, bestaande uit;
- onderhandeling op eigen verdiensten;
- uitdaging of negatieve ervaring met eerdere baan;
- beroep wordt meestal in zelfstandigheid uitgevoerd.
Als vrijheid en autonomie de belangrijkste drijfveren zijn om over te stappen van loondienst naar zzp-schap, dan ligt daar de kern van de discussie die we zouden moeten voeren. Zijn werkgevers zich voldoende bewust van de kanteling van de arbeidsmarkt, waarbij de werknemer in een schaarse arbeidsmarkt steeds meer kan ‘vragen’? En hebben werkgevers voldoende aandacht voor de drijfveren van hun talent? Spelen ze daar voldoende op in?”
De eruptie
“De handhaving per 1 januari 2025 vanuit de Belastingdienst zal leiden tot een eruptie op de arbeidsmarkt. Het strikt volgen van de wet DBA heeft gevolgen voor bedrijven, die de continuïteit van hun bedrijfsvoering op korte termijn in gevaar zien, met mogelijk hogere kosten worden geconfronteerd en onzeker zijn over de juridische en fiscale risico’s die zij lopen. Zzp’ers zijn bang voor het verlies van inkomen, zien hun fiscale voordelen bij een keuze naar werknemerschap verdwijnen en doen mogelijk een stap terug in de ervaren flexibiliteit en autonomie. Een kortstondige heftige impact die voor veel werkgevers en werkenden als zeer onprettig en onwenselijk wordt ervaren.”
Het herstel
“Na de eruptie wordt de omgeving weer opnieuw opgebouwd en ontstaat vruchtbare grond. Laat ook de eruptie op de arbeidsmarkt leiden tot een vruchtbare discussie. Door de wensen van de werkende te kennen en erkennen, ontstaat nu de mogelijkheid om de arbeidsmarkt opnieuw op te bouwen. Waarbij de wetgever, de werkgever én de werkende samen komen tot nieuwe wetten, cao’s en regelingen, die vormgeven aan vrijheid en autonomie. Die bovendien passen bij modern werkgeverschap en waarbij de echte zzp’er ook ondernemer kan blijven en evidente misstanden niet meer voorkomen. Een arbeidsmarkt die uitgaat van goed geregeld werk, ongeacht contractvorm.”
De vruchtbare grond
“Laten we gehoor geven aan de behoefte aan meer vrijheid en autonomie van de werkende. En niet door inbreuk te doen op ons gewaardeerde en uitgebreide vangnet, met toegang tot sociale verzekeringen, gezondheidszorg en werkloosheidsuitkeringen. Maar door iedere werkende collectief gelijkwaardig bij te laten dragen ten aanzien van dit vangnet. En hen meer individuele vrijheid en autonomie te bieden. Door wet- en regeldruk te verminderen, door organisaties te stimuleren gezamenlijk met hun werkende de (continuïteits)uitdagingen aan te gaan. Door een open dialoog. Laat deze vulkaanuitbarsting opdracht- en werkgevers, sociale partners, ministeries, de politiek en anderen wakker schudden. Ik voorzie dat de handhaving leidt tot deze nodige dialoog en dus kan ik maar één conclusie trekken: handhaving van de Wet DBA is een zegen om te komen tot een duurzame en gebalanceerde Nederlandse arbeidsmarkt!”
Meer weten over de inhuur van zzp'ersOntdek de opties