De plannen voor 60 nieuwe woningen een jaar lang uitgesteld door twee vleermuizen. “Alle respect voor de vleermuizen, daar moeten we ook goed naar kijken, maar vroeger in het bos viel er toch ook weleens een boom om en dan hadden ze ook een ander onderkomen nodig.” Volgens Jelle Beemsterboer, wethouder ruimte en economie en locoburgemeester van de gemeente Schagen, is de balans zoek en kent alles de status beschermd in Nederland.
Gemeente Schagen is gemoedelijk en de inwoners hebben een niet-lullen-maar-poetsenmentaliteit. Met als slogan ‘samen werken aan geluk’ streeft de gemeente een hoger doel na dan alleen financiële doelen. “Je hoort elkaar gewoon vriendelijk te behandelen. Tijd voor elkaar te nemen en begrip te tonen”, volgens wethouder Beemsterboer. “Het lijkt wel oud-Holland met de tulpenvelden, dijken, slootjes en molens.” De gemeente Schagen telt in totaal 47.000 inwoners. De plaats Schagen kent 19.000 inwoners, maar heeft voorzieningen voor 80.000 inwoners, omdat veel omliggende dorpen hier ook gebruik van maken. “We hebben net een hele casus gehad om ervoor te zorgen dat de Lidl zich niet zomaar op het industrieterrein kon vestigen. Zij hadden een foutje in ons bestemmingsplan gevonden.” Dat de Lidl zich nu verplaatst naar het centrum heeft ook een reden. “Wij voelen ons verplicht om de gezelligheid in het centrum te houden.”
Woningnood
Een andere verplichting voor de gemeente is voorzien in de woonbehoefte. In 2014, nog tijdens de crisis, voorzag de gemeente de huidige woningnood en heeft ze de bouw een impuls gegeven door een bouwplicht op te leggen. Partijen moeten binnen een aantal jaren de bouw afronden, anders volgen er boetes of wordt zelfs het bestemmingsplan ingetrokken. Op deze manier kan de gemeente sturen op termijn.
In 2014 zijn er 36 nieuwe woningen gerealiseerd en dat is ieder jaar vermenigvuldigd tot aan 300 woningen. Daar blijft het ook bij, want a) dit is wat de organisatie aankan zonder nieuwe divisie op te starten en b) Schagen wordt geen Vinexwijk. Bij het bouwen van de nieuwe woningen wordt er gekeken naar de behoefte van de verschillende dorpskernen. Schagen kent er 25. Opvallend is dat mensen doorhebben dat er nieuwe woningen nodig zijn; bezwaren vanwege het verlies op uitzicht worden zeldzaam.
Trek van zuid naar noord
Maar wat in 2014 niet kon worden voorzien, is de trek vanuit het zuiden naar het noorden. Mensen uit Amsterdam, Purmerend, Zaanstad, Haarlem, Alkmaar en Hoorn trekken naar gemeente Schagen. “We proberen bij nieuwbouw wel te focussen op lokale vraag, maar je hebt geen keus wie er in de gemeente komt wonen.” En Jelle hoort als wethouder schrijnende verhalen van inwoners. Mensen die gescheiden zijn en jarenlang gedwongen samenwonen met hun ex, ouders waarvan hun 30-jarige zoon of dochter nog steeds thuiswoont. Of nog erger: mensen die dakloos raken. “Ik vind dit echt een schande, zeker voor onze plattelandsgemeenschap. We moeten die acute nood oplossen.”
Initiatieven die ontplooid worden, zijn het omzetten van recreatieparkwoningen en het bouwen van tijdelijke woningen. En tijdelijke woningen moeten ook echt binnen een paar maanden staan. Kijkend naar dit punt leert Jelle Beemsterboer graag van het Urban-Innovatorsnetwerk. “Hoe kun je dit praktisch en snel vormgeven?”
Provincie snapt het niet
En de provincie Noord-Holland begrijpt nog steeds de ernst van de situatie niet, volgens de wethouder. “Hoe de provincie naar dit gebied kijkt, is met de cijfers van het CBS en PBL die vertellen dat de bevolking gaat krimpen. Maar waar wij slecht in zijn, is in het voorspellen van buitenlandse migratie uit bijvoorbeeld Oost-Europa of India. Veel Polen blijven hier wonen. En in de getallen is dat niet meegenomen.” De provincie heeft weinig contact met de praktijk, is zijn conclusie.
Raad van State-proof
Starten met de nieuwe bouw duurt lang, gemiddeld vijf jaar. Volgens Jelle Beemsterboer zijn we in Nederland helemaal doorgeslagen met alle regeltjes. Hij benoemt dat een bestemmingsplan voor een woonproject gemiddeld 300 pagina’s telt. Daarnaast vindt hij de kosten die al dit papierwerk met zich meebrengt gewoon asociaal. Als voorbeeld noemt hij een flora- en faunaonderzoek op een locatie waar nu stelconplaten liggen. “Iedereen weet dat er geen plantjes op beton groeien, toch moet dit onderzoek er komen. Dan komt er een ecoloog en die schrijft een rapport, dat kost zo €1000,-.” En er is nog meer dat hem van het hart moet. “Die stikstofregelgeving. Prima dat we natuurgebieden beschermen, maar de verhoudingen zijn zoek. Het is niet zo dat die mensen opeens van de aardbodem verdwijnen als we die woningen niet realiseren, omdat ze misschien stikstof zouden uitstoten. Dan wonen ze met meer mensen in een andere woning, maar ze stoppen niet met ademhalen.” Alles wordt Raad van State-proof gemaakt, alles is gericht op de rechtsgang. “Bij stikstof gaat het niet meer om planten die we willen beschermen, maar om juridische berekening.”
En de zorg om PFAS vindt ook hij ernstig, maar de acute rem op grondverplaatsing vindt hij niet te volgen. Zeker in vergelijking met de gefaseerde stop van asbest waar 50 jaar de tijd voor is genomen. “Dat we op een niveau zijn gekomen dat niemand meer kan zeggen dat dit nergens meer op slaat. Dan heb je het idee dat de mensen in Den Haag niet meer nadenken over de praktische gevolgen van hun besluiten en het risico niet meer durven te dragen dat er dus iemand ziek zou worden omdat er PFAS ligt. Ik zou zeggen: verbied eerst alle Tefal-pannen voordat je gaat verbieden om grond te verplaatsen.” Jelle Beemsterboer klinkt strijdbaar, zeker als het gaat om zijn gemeente. “Ik zit hier een paar jaar en ik ga er alles uithalen wat erin zit.”
EnergieTransitie
Kijkend naar de energie-opgave voor de gemeente Schagen, gelooft wethouder Beemsterboer dat deze te halen is. In Petten bevindt zich de unit EnergieTransitie van TNO en het Europese Joint Research Centre doet hier zijn energieonderzoek. En dat maakt van de gemeente Schagen een innovatieve speeltuin. Voor iemand als Jelle Beemsterboer, die bekend is met duurzame energieprojecten en het bedenken van oplossingen, is het een feest om daar een aantal keer per jaar binnen te lopen. “En iedere keer is er weer iets nieuws”, vertelt hij enthousiast. Op dit moment onderzoeken de 1500 wetenschappers nieuwe zonnetechnieken, biomassavergassing en er worden testen uitgevoerd met zeewier. Op het gebied van smart grid worden er snel stappen gezet en ook wordt er hard gewerkt aan batterijsystemen en nieuwe opstellingen van windmolens.
Uitwisseling ideeën
Een platform zoals Urban-Innovators is wel echt iets wat Jelle Beemsterboer gemist heeft. Zelfs zo erg dat hij met anderen binnen zijn partij, het CDA, een soortgelijk netwerk heeft opgezet, want waarom moet iedereen het wiel opnieuw uitvinden? “Want hoe ga je om met veranderingen in mobiliteitsvormen en hoe pas je dat toe in nieuwe wijken? Moeten we straks zwaardere energieaansluitingen neerleggen, omdat er zwaardere elektrische auto’s komen en als we zelfrijdend vervoer krijgen, betekent dat dat je je parkeernormen nog even hoog moet houden of moet je met deelautoconcepten gaan werken en als we dat gaan doen, hoe pas je dat fysiek toe in je wijk?” Maar natuurlijk wil Jelle Beemsterboer ook zijn kennis delen over de onderwerpen waar de gemeente Schagen succesvol mee is. “Uitwisseling van kennis en ideeën is uiterst belangrijk.”
