A12: nog een lange ‘leidingsweg’ te gaan

Simpelweg verplaatsen

Het lijkt zo simpel: twee persrioolleidingen en één drinkwatertransportleiding oppakken en verplaatsen. De werkelijkheid blijkt alleen een stuk weerbarstiger. De verbreding van de A12 en de aansluiting met de A15 behelst meer dan kilometers asfalt. Wim ter Voert, projectleider van dit werk bij Waterschap Rijn en IJssel, kan hierover meepraten. “De rioolwaterpersleiding die nu in de berm ligt, is 55 jaar oud, dat is kwetsbaar. Daar kun je geen constructies of wegen overheen leggen. Toch ligt die nu letterlijk in de weg.” Rijkswaterstaat kwam met een verzoek tot aanpassing en met de projectovereenstemming is er door het ministerie een kostenverdeling gemaakt op basis van afschrijving. “Volgens Rijkswaterstaat zijn de leidingen in de berm volledig afgeschreven en in hetzelfde tracé – in particuliere grond – ligt een leiding uit de jaren ‘80 die deels afgeschreven is.” Wim schat in dat de verdeling qua kosten fifty-fifty is. 

Vergunningen

Het waterschap neemt het vuile water over van de gemeenten, pompt dit door naar de zuiveringsinstallatie en loost dit na het zuiveringsproces weer op oppervlaktewater. Maar Waterschap Rijn en IJssel is niet de enige partij met leidingen in de grond. Ook de leidingen van Vitens, Liander en Gasunie moeten wijken voor de vooruitgang. 

Maar als alle partijen grondwater gaan onttrekken voor hun eigen werkzaamheden, dan is er natuurlijk wel een probleem. Actiecomité Zwik (Zakkende woningen, inklinkende klei) is niet voor niets in het leven geroepen. Wim: “Het waterschap is extra alert op het goed afgeven van vergunningen om te voorkomen dat een dik kleipakket verdroogt en inklinkt.” Dus ondanks de planningsdruk is er een duidelijk signaal uitgegaan naar Rijkswaterstaat dat samenwerking noodzakelijk is. De natuurlijke verdroging is een feit, maar de partijen pakken wel hun verantwoordelijkheid om erger te voorkomen. Ze gaan met elkaar om tafel. Wim: “Bij elkaar zitten, ordenen, overlappingen managen en vergunningen sorteren.” In plaats van gelijktijdig de werkzaamheden op te pakken, volgen ze elkaar nu op. 

Omdat Vitens in dezelfde werkstrook als Waterschap Rijn en IJssel werkt, zijn zij een samenwerking aangegaan. “Iedereen heeft zijn eigen opgave, maar dit scheelt in de realisatie van de aanbestedingen, de vergunningen, het onderzoek en de uitvoering”, aldus Wim. 

Bij de boer aan tafel

Wim vertelt dat het afsluiten van de overeenkomsten met de boeren ruim een jaar in beslag neemt. Dan ligt er, zoals gevraagd bij de aanbesteding, ook een rol bij de aannemer. “De aannemer moet ons kunnen ontzorgen met hun kwaliteit. Onder andere het cultuurtechnische aspect heeft veel aandacht nodig om de grondgebruikers tevreden te houden.” Die communicatie vooraf is een tendens die Inge Bruggink als omgevingsmanager veel meer ziet. “Het lijkt bijna omgedraaid, alles is gericht op de omgeving.” Inge vertelt dat ze als derde in rij aankwamen bij de perceelgebruikers met het verhaal van te verleggen leidingen. Daarmee konden ze ook meteen de rommel opruimen die de voorgaande partijen hadden achtergelaten. Inge: “Vanaf de definitieve gunning ga je pas communiceren en dit keer hebben we het anders aangepakt dan de standaard nieuwsbrief. Op de inloopavond kwamen namelijk maar weinig bezoekers af; Iedereen wist het al. Wij hebben alle perceeleigenaren persoonlijk bezocht.” Samen met Gerrit van Vliet, uitvoerder bij Dusseldorp en hobbyboer, gaat Inge alle boeren langs om goede afspraken te maken. Door zijn hobby spreekt Gerrit dezelfde taal. Met een vragenlijst in de hand hebben ze de wensen van de boeren in kaart gebracht. Ze worden gezien als gelijken.  

Communicatie 

Ook is er direct contact gezocht met Zwik. Inge: “We hebben hen uitgenodigd bij ons in de keet en laten zien welke maatregelen we treffen. Naast de normale peilbuizen zijn er op de website van het Waterschap nog 81 extra plaatsen openbaar te bekijken.” Ook de gemeenten worden niet vergeten. Inge heeft nauw contact met de civiele mannen aldaar. “We hebben hen nodig bij bijvoorbeeld wegafsluitingen en ik betrek hen overal bij.” Volgens Inge is het een groots project met een kleinschalige communicatie. 

De afzettingen communiceren ze door middel van bouwborden. Volgens boer Eef Reijmer is dat dan ook de enige smet op de communicatie. Maar dat heeft ook alles te maken met het ongemak dat een afsluiting geeft. “De wegafsluiting is een minpunt, omdat ze voor ons niets anders konden regelen.” Volgens Inge heeft dit ook met de veiligheid te maken: veiligheid voorop. Het voordeel is dat iedereen in plaats van de beoogde 6 weken, maar 4 weken hoeft om te fietsen. Inge is er maar druk mee. “Uiteindelijk probeert iedereen er zelf beter van te worden”, zegt ze. “Soms zijn we te veel aan het pamperen. Iedereen wil die nieuwe weg, maar niemand wil de zooi voor zijn deur. Dat gaat niet.”

Afspraken nakomen

Slechts twee boeren zetten de hakken in het zand van hun weiland. Maar Inge komt ook daar aan tafel en ze maakt afspraken waar ze zich aan houdt. “Dat kalmeerde de boel. Dan heb je laten zien dat je – ondanks de logge apparaten – dingen snel en efficiënt regelt, oplost en afspraken nakomt. Het voordeel is dat ik nu maar hoef te bellen met: ‘Ik heb vandaag nog zoveel m² extra werkstrook nodig en volgende week kom ik met de nieuwe tekening, dan regelen we de vergoeding’, en er is er geen één die nee zegt”.

Volgens boer Eef Reijmer komt de welwillendheid ook omdat je het toch niet tegen kunt houden als perceeleigenaar. “Dan krijg je onteigening en dat levert alleen maar vertraging op.” Eef is aardig positief over het verloop. “Het gaat goed en er is weinig overlast.” Zo praktisch als hij is, geeft hij lachend aan: “Geld maakt meestal een hoop goed. Of er nu in het voren is betaald of na de oogst.”

Persleiding knapt

De uitvoerder Gerrit van Vliet geeft aan redelijk op schema te liggen. “Je komt dingen tegen die je niet kunt voorzien en waar je geen invloed op hebt. Zoals een week regen in de winter, alles stond onder water. Soms lijkt het wel de wet van Murphy, zoals toen met de persleiding die knapte.” Inge vult aan: “We moesten onder de snelweg door boren met aan de andere kant een groot leeg kantorenpand. Daar knapt een riool, alles onder de drek. Twee dagen later zou dit pand verkocht worden en de nieuwe eigenaar had via-via al te horen gekregen dat er een aggregaat was geknapt en dat er olie op het terrein lekte.” Inge zoekt dan direct contact met de nieuwe eigenaar, zet hem een bouwhelm op zijn hoofd en laat zien dat het geen olie is, maar ‘biologische’ drek. De overdracht wordt 48 uur uitgesteld, er wordt dag en nacht doorgewerkt en precies voordat de deal wordt gesloten, is het lek gedicht en kan Inge een foto sturen van een schoon terrein. Gerrit heeft uitgerekend wat dit smeuïge verhaal hem gekost heeft in tijd. “In drie dagen tijd 41 uur en 357 telefoontjes.”

Regelgeving

Als Gerrit buiten om zich heen kijkt ziet hij bulten klei, modder, stof en de auto’s van de A12. Zo’n groot pijpleidingenproject heeft hij nog niet eerder bij de hand gehad. Na de bouwvak worden de leidingen aan elkaar gekoppeld en de oude afgebroken. Het grondwerk maakt de akkers en de weilanden weer glad. Hij houdt van zijn vak. “Buiten met de jongens is het nooit een probleem.” Maar volgens Gerrit kan het werk allemaal veel sneller, makkelijker en goedkoper als de regelgeving minder vaak in de weg zou staan. “Theorie wordt duur en onwerkbaar.” Als voorbeeld haalt hij het gevonden metselwerkpuin aan, midden in het weiland. Voordat dit puin asbestvrij is verklaard door allerlei instanties, ben je wel even verder. In de tussentijd ligt het werk op dat stuk grond wel stil.

Creatief

“Mijn vaste bezetting is twaalf man”, vertelt Gerrit. Hij heeft ontzettend veel bewondering en respect voor het doorzettingsvermogen en de creativiteit van zijn team. Als de zinkers niet kunnen zinken in den natte, dan maar afzinken in den droge. “De kraanmachinisten en de grondwerkers komen met de oplossing, ik niet. Ik vertel de randvoorwaarden, de ideeën komen uit de groep. Ik hoef het alleen te managen en een keuze te maken. Ik ben zuinig en trots op ons clubje.”

Creatief

“Mijn vaste bezetting is twaalf man”, vertelt Gerrit. Hij heeft ontzettend veel bewondering en respect voor het doorzettingsvermogen en de creativiteit van zijn team. Als de zinkers niet kunnen zinken in den natte, dan maar afzinken in den droge. “De kraanmachinisten en de grondwerkers komen met de oplossing, ik niet. Ik vertel de randvoorwaarden, de ideeën komen uit de groep. Ik hoef het alleen te managen en een keuze te maken. Ik ben zuinig en trots op ons clubje."

Vroeger was het minder complex

Projectleider Wim blikt terug op de tijden van weleer: “Vroeger kon iedereen kabels in de bermen leggen, zelfs naast een Rijksweg. Maar toen waren er maar twee rijbanen.” Volgens Wim is alles ingewikkelder geworden. Binnen de omgeving waarin wordt gewerkt, moet veel meer verantwoording worden afgelegd. Wim: “Als je van mensen houdt, heb je nu een groot voordeel. Anders zijn het vooral dichtgetimmerde processen ten opzichte van de praktische kant.” Gelukkig heeft boer Eef Reijmer er alle vertrouwen in dat het goedkomt met zijn grond. “Ik ken de loonwerker.”